Ga ik me bloot stellen aan de griepprik, of niet? Een aantal jaren geleden was het antwoord vanzelfsprekend ja. Nu slaat de twijfel toe, niet alleen bij mij en niet alleen over deze vaccinatie. Hordes mensen weigeren zich te laten inenten, voor wat dan ook. Ik zit er niet ver naast als ik denk dat deze weerzin tegen vaccinaties gedeeltelijk voortkomt uit een toenemend wantrouwen tegen wat de farmaceutische industrieën ons steeds weer flikken.
Dat gaat niet alleen om de bespottelijke prijzen die in rekening gebracht worden. Nog erger is dat het een volstrekt ondoorzichtige industrie is, die zich meer bezig houdt met marketing dan met het welzijn van de mensheid. Heel veel nuttige kennis waar de farmaceutische industrieën over beschikken wordt nooit gebruikt omdat ze eerst een goedlopend medicijn willen uitmelken. Tegelijk mag niemand anders die kennis aanwenden – voor het oplossen van bijvoorbeeld een knellend ziektefenomeen – omdat die omgeven is door batterijen patenten. Dat is bizar, immers alles wat de farmaceutische ondernemingen ontwikkelen wordt door ons betaald als we bij de apotheek een geneesmiddel halen. Tegelijk hebben we nul komma nul zeggenschap over wat er met ons geld, dat we voor die medicijnen betalen, gebeurt. We hebben steeds meer het gevoel dat het belang van aandeelhouders een groter gewicht in de schaal legt dan de gezondheid van ons als burgers. Kortom, de farmaceutische industrieën zijn de veroorzakers van een groeiende vertrouwenscrisis tegen vaccinaties en tegen veel medicijngebruik. Voor de gezondheidszorg is dat een gevaarlijke ontwikkeling.
We ontkomen er niet aan om de vraag te stellen of het met de farmaceutische industrieën zoals die nu bestaan en handelen ooit wel goed zal komen. Nog sterker, hebben we ze wel nodig? Het antwoord luidt neen. Laten we een gedachtenexperiment uithalen. Om aan geneesmiddelen te komen voor nieuwe ziektebeelden is onderzoek vereist. Daarvoor hebben we de huidige farmaceutische industrieën niet nodig. Dat onderzoek kan verricht worden door universitaire of door onafhankelijke onderzoeksinstituten. Voor de financiering daarvan stellen we onderzoeksfondsen in die gevoed worden met publieke middelen. Waar dat geld vandaan komt, daar kom ik direct op terug. Onafhankelijke commissies, bestaande uit mensen uit de medische wereld en uit de samenleving, beslissen voor welke ziektebeelden gelden aangewend worden voor onderzoek en welke instelling(en) dat gaan uitvoeren.
Alle kennis die voortkomt uit zulk onderzoek is openbaar en vrij beschikbaar, dus ook de mislukkingen want die bergen vaak veel nuttige informatie in zich. Vervolgens kunnen diverse bedrijven aan de slag gaan om de medicijnen te produceren – uiteraard onder controle van de Inspectie Gezondheidszorg -, en zijn daarbij gebonden aan een prijsplafond en mogen maar een gering percentage van hun budget besteden aan marketing. Dat betekent dat medicijnen voortaan voor een normale prijs in de apotheek beschikbaar komen. In die prijs zit een opcent verwerkt die bestemd is om de boven genoemde fondsen voor onderzoek naar nieuwe medicijnen mee te vullen.
We slaan dus meerdere vliegen in één klap. De gezondheidszorg wordt beter betaalbaar. Alle kennis die nodig is om medicijnen te ontwikkelen is niet meer omgeven door patenten en brengt die kennis weer terug van privaat naar publiek bezit: de zorg voor onze gezondheid hoort niet geprivatiseerd te zijn. Er worden medicijnen ontwikkeld waar we vanuit de medische wereld en vanuit de samenleving zelf toe besloten hebben. En, als we niet meer overspoeld worden door marketing voor medicijnen – wat het huidige wantrouwen voedt -, dan kan er in de samenleving een open en meer op feiten gebaseerd gesprek gevoerd worden over nut en onnut van bepaalde medicijnen.
Ik zal de eerste zijn om toe te geven dat, om dit gedachte-experiment te vervolmaken, veel verder denkwerk nodig is. Vandaar mijn oproep aan instituten in de economische, juridische, sociale, medische en vooral ook farmaceutische wetenschappen om zich een wereld voor te stellen, en daar onderzoek naar te doen, waarin we niet meer afhankelijk zijn van de huidige farmaceutische industrieën. Immers, wat we eigenlijk allemaal weten is dat de huidige farmaceutische industrieën zich uit de markt geprezen hebben, om een term te gebruiken die ze begrijpen. Wat voor goeds er in het verleden door farmaceutische industrieën ook verricht is, we moeten erkennen dat hun business model niet meer van deze tijd is. Wat zij konden, kunnen wij als samenleving nu veel beter: medicijnen maken tegen een betaalbare prijs en niet meer omgeven door patenten en geheimhouding.