De indrukwekkende documentaire van Matte Mourik, getiteld De dwaze zoon, over Zorregueta heeft me opnieuw aan het denken gezet. De vader van Matte was de diplomaat en dichter Maarten Mourik, die in z’n eentje aanhangig maakte dat de vader van Maxima als minister van landbouw, de voornaamste economische sector van Argentinië, geweten moet hebben dat ruim dertigduizend mensen tijdens de dictatuur vermoord zijn, en dus daarmee mede verantwoordelijk is voor die gruweldaden.
In de documentaire komen drie aspecten naar voren die duidelijk maken dat we niet langer door kunnen gaan met dit koningshuis. Het is eerste vindt plaats nadat vader Maarten op de televisie verklaard heeft dat het ongewenst is dat ons koningshuis zich door een huwelijk zo nauw verbindt met een familie waarvan de vader mede schuldig is aan de moord op vele Argentijnen. Na dit televisieoptreden ontving Maarten Mourik een brief van de koningin die hem verzocht zich met belangrijker zaken bezig te houden en zich niet meer te bemoeien met Zorregueta. Dan denk ik: wat attent van het koningshuis om een burger persoonlijk te schrijven waar die zich al of niet tegen aan moet bemoeien. Mijn leven zou een stuk makkelijker worden als ik ook regelmatig zulke aanwijzingen van het vorstenhuis zou krijgen. Nu alle gekheid op een stokje, een koningshuis dat dit flikt moet eigenlijk de biezen pakken. Waar denken ze het recht vandaan te halen om te proberen burgers te beïnvloeden en te intimideren?
Het tweede argument waarom het me onmogelijk maakt om Willem Alexander als mijn koning te erkennen is dit. Vóór de verloving van de toenmalige prins met Maxima wordt duidelijk dat haar papa niet van smetten vrij is, integendeel. Dit brengt het kabinet van Wim Kok in een moeilijk parket. Wat te doen met papa? Is die welkom in ons land, of niet? En vooral, wat heeft hij tijdens het moorddadige regime van Videla uitgespookt? Om inzicht te krijgen in de handel en wandel van de vroegere minister van landbouw vraagt de regering professor Baud daar onderzoek naar te doen. Hij is directeur van het Latijns-Amerika instituut, Cedla, van de Universiteit van Amsterdam. De conclusie van Baud is onomwonden: het kan niet anders dan dat Jorge Zorregueta geweten heeft van de moorden op tienduizenden Argentijnen en dat hij dus fout is. Zijn rapport is de grondlegger van het besluit dat papa niet aanwezig mag zijn bij officiële plechtigheden rond Willem Alexander, zoals huwelijk en troonsbestijging.
In de documentaire wordt ook een stukje van een interview getoond met Maxima en Willem Alexander over het rapport Baud. Wat ze van zijn conclusie vinden? Maxima: “het is maar een mening”. Willem Alexander doet daar een schepje bovenop en zegt met een guitig gezicht: “ja, het is maar een mening, er zijn ook andere meningen”. Ik kan me herinneren dat ik jaren geleden bij het zien van die beelden verbijsterd was. Nu denk ik consequenter: die man mag onze koning niet zijn. De regering vraagt een rapport, en dat bevalt Willem Alexander niet en schampert het weg. Dus onze huidige koning minacht de adviezen die onze regering vraagt en heeft lak aan de principes van onze parlementaire democratie en de rol van het koningshuis daarin. Dat is dus hoe hij denkt zijn positie te moeten invullen: wat hem niet bevalt verklaart hij tot onzin. Als dat zijn basishouding is dan kunnen we nog rare dingen van hem verwachten. Dat moment wil ik niet afwachten: weg ermee.
Als derde, we kunnen ons allemaal herinneren dat in het debat over Zorregueta altijd gezegd werd: maar men kan dochter toch niet aanrekenen wat haar vader gedaan heeft. Dat is waar. Maar, in de documentaire van Matte Mourik zegt zijn zus Ruth iets dat de kern van de positie van Maxima op de Nederlandse kroon raakt. In de film zie je Maxima zeggen dat ze, pas nadat ze geparenteerd raakte aan ons koninklijk huis en er over papa ophef ontstond, haar vader gevraagd heeft: wat wist je van die moorden? Het antwoord van de oude heer was: niets. En dochter is daarmee tevreden. Voor Ruth Mourik is dat verbijsterend: alles wijst erop dat Jorge Zorregueta als belangrijkste minister van Argentinië in de periode van Videla geweten moet hebben van de massamoorden, en dochter gelooft papa die zijn handen schoon wast. Dus stelt Ruth Mourik de vraag: hoe kan iemand zich er zo makkelijk vanaf maken en zich moreel van de domme houden? Dus vraag ik me af: hoe kan iemand met zo weinig morele ruggengraat onze vorstin zijn?
De documentaire van Matte Mourik heeft me duidelijker gemaakt dan ooit tevoren dat Willem Alexander en Maxima niet onze vorst en vorstin mogen zijn. Immers, ze vegen de vloer aan met de principes van de parlementaire democratie en de rol van het koningshuis daarin, en hun moraal reikt niet verder dan het schuim van een glas bier.