Big Pharma: Muur van patenten is overbodig en schadelijk
Het Parool, Het Hoogste Woord, 12.5.21
Vaccins zijn de uitweg uit de pandemie. Juist dit is het moment voor stappen zodat de wereld straks minder afhankelijk wordt van de farmaceutische industrie.
Mijn mening
De klachten over hoge medicijnprijzen en het gedrag van de farmaceutische industrieën stapelen zich op. Tegelijk valt op dat er in de samenleving een sfeer van machteloosheid bestaat: we hebben ze nodig, ze zijn nu eenmaal monopolisten, hopelijk kunnen we ze een beetje bij de les houden, maar eigenlijk zijn we aan hun grillen en de belangen van hun aandeelhouders overgeleverd. Het is hoog tijd dat maatschappelijke gevoel van machteloosheid te doorbreken. We ontkomen niet aan de vraag of het met de farmaceutische industrieën, zoals die nu bestaan, ooit wel goed zal komen. De essentiële vraag moet zelfs gesteld worden: hebben we deze bedrijven nog wel nodig? Het antwoord is nee.
Normale prijs
Laten we de tijd nemen voor een gedachteexperiment. Om aan geneesmiddelen te komen bij nieuwe ziektebeelden is onderzoek vereist. Daarvoor hebben we de huidige farmaceutische industrieën op zich niet nodig. Dat onderzoek kan verricht worden op universiteiten of door andere onafhankelijke onderzoeksinstituten, zoals nu al veel gebeurt. Dat moet natuurlijk betaald worden en daar is een oplossing voor. Voor de financiering van onderzoek naar nieuwe medicijnen stellen we aanzienlijke onderzoeksfondsen in, gevoed uit publieke middelen. Waar dat geld vandaan komt, daar kom ik op terug. Onafhankelijke commissies, bestaande uit mensen uit de medische wereld en uit de samenleving, beslissen voor welke ziektebeelden onderzoeksgelden aangewend moeten worden. Ook bepalen zij welke instellingen dat gaan uitvoeren, inclusief het testen van mogelijke medicijnen. Deze werkwijze gaat niet alleen om ziektes die zich acuut aandienen, maar ook, bijvoorbeeld, om voorbereiding op pandemieën die zich op lange termijn zouden kunnen voordoen. Wat nu genoemd wordt als alternatieve medicijnen, vitamines en andere behandelmethoden, kunnen in zulk onderzoek betrokken worden. Alle kennis die voortkomt uit zulk onderzoek is openbaar en vrij beschikbaar. Vervolgens kunnen diverse bedrijven aan de slag om de medicijnen te produceren: pillen, poeders, drankjes, vaccins en dergelijke. Uiteraard vindt dat plaats onder controle van de Inspectie Gezondheidszorg. Die producerende bedrijven zijn gebonden aan een prijsplafond, want ze gebruiken door ons betaalde en georganiseerde kennis. Dat betekent dat medicijnen voortaan voor een normale prijs in de apotheek beschikbaar komen. Dat zal een fractie zijn van wat er nu bij de apotheek afgerekend wordt.
Cruciale opcent
Nu het geld voor de onderzoeksfondsen. Bovenop die zeer lage prijs bij de apotheek heffen we een zogeheten opcent, een bedragje bovenop de vastgestelde prijs van het medicijn. De gelden die dat oplevert, zijn bestemd voor de onderzoeksfondsen voor nieuwe medicijnen. Met die cruciale opcent financieren wij, als samenleving, zelf het door ons gewenste onderzoek. Daarbij geldt het aloude principe: wie betaalt, bepaalt. Als we Big Pharma op deze wijze overbodig maken, slaan we meerdere vliegen in één klap. De gezondheidszorg wordt beter betaalbaar, en is niet meer allereerst dienstbaar aan aandeelhouders.
Alle kennis die nodig is om medicijnen te ontwikkelen, is niet meer omgeven door patenten, maar keert terug van privaat naar publiek bezit. De zorg voor onze gezondheid hoort niet geprivatiseerd te zijn. Er worden straks medicijnen ontwikkeld waar we vanuit de medische wereld en de samenleving zelf toe besloten hebben.
En als we niet meer overspoeld worden door marketing voor medicijnen, een bron van het huidige wantrouwen tegen Big Pharma, kan er in de samenleving een open en meer op feiten gebaseerd gesprek gevoerd worden over nut en onnut van bepaalde medicijnen. Wat we allemaal weten, is dat de huidige farmaceutische industrieën zich door hun prijzen en hun gedrag uit de markt geprezen hebben, om een term te gebruiken die ze begrijpen.
Wat voor goeds er in het verleden door farmaceutische industrieën ook verricht is, we moeten erkennen dat hun businessmodel niet meer van deze tijd is. Wat zij konden, kunnen wij als samenleving nu veel beter: medicijnen uitvinden en maken tegen een betaalbare prijs, zonder gebonden te zijn aan patenten en geheimhouding.