De monumentale waarde, de kracht en pracht, een pretpark
Inleiding
Het is bijzonder te mogen wonen in een stad als Amsterdam.
De vreugde daarover vertaalt zich menigmaal in betrokkenheid.
Daarom ook ben ik lid van de VVAB, de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad.
Zo een prachtige stad is kwetsbaar en vraagt bescherming.
Het is uiteraard geen museumstuk dat je onder een stolp zet; het is gelukkig een levende stad, vol dynamiek.
Vervolgens is het de kunst om een evenwicht te vinden tussen veranderingen die nodig zijn, of gedacht worden nodig te zijn, en het koesteren van de monumentale waarde en de pracht en de kracht, die door de eeuwen heen aan ons overgeleverd zijn en die het de moeite waard maken om die te koesteren en te beschermen.
Los van mijn deelname aan de VVAB gooi ik een enkele keer een steen in de vijver, omdat ik me zorgen maak of gewoon omdat ik een raar idee heb. Daaruit is, onder meer, mijn beschouwing over Zwerflawaai voortgekomen, waarover ik eerder in deze website berichtte.
Waar bemoei ik me verder zoal tegenaan? Voor de stad zou het een verrijking zijn als de niet gebouwde toren van de Nieuwe Kerk alsnog gebouwd wordt. Plotsklaps zou dan de dode hoek tussen voormalig Stadhuis, nu Paleis, en de Nieuwe Kerk een magistrale verrijking krijgen: ziedaar, een toren die daar ineens oprijst!
Als we toch aan het (her)bouwen zijn: waar nu de Nederlandsche Bank staat, op het Frederiksplein, stond ooit het Paleis voor Volksvlijt, tot het in 1929 afbrandde. Dat was natuurlijk lang voor mijn geboorte, maar ik heb altijd het gevoel gehad dat dat kenmerkende negentiende -eeuwse gebouw weer uit de as zou moeten oprijzen. Als de Nederlandsche Bank niet wordt afgebroken, waarom het Paleis voor Volksvlijt niet op plein daarvoor, op het Frederiksplein bouwen?
Na het schenken van het Stadhuis aan Lodewijk Napoleon heeft Amsterdam nooit meer een goed stadhuis gehad, met als absoluut dieptepunt de Stopera. Verticale gevelbeplanting zou van het lelijkste gebouw van Amsterdam ineens een juweeltje maken. Het lijkt erop dat dat ervan gaat komen, maar in Amsterdam weet je dat nooit zeker.
Soms ben ik natuurlijk ook boos op mijn stad. Zo ook toen mijn vriendin ondersteboven gefietst werd. Waarom wordt het verkeersgedrag, ook van fietsers, niet een beetje in de hand gehouden? Het lijkt hier soms het Wilde Westen. Dat is het zeker op de Walletjes. Mijn voorstel is: bezoekers minimaal toelaten, net als in ieder ander pretpark.
Teksten en analyses, van mijzelf
- Een woud van torens
- Paleis voor Volksvlijt
- Verticale gevelbeplanting Stopera
- Ereschuld van de stad Amsterdam aan zijn burgers
- Fietser in het Wilde Westen – een stad kan ook aan succes ten onder gaan
- Sluit de Wallen af – beperk de toegang
- De Sprong over het IJ – de oplossing: bruggen en liften
Een woud van torens
Wanneer ik mijmer over Amsterdam zie ik een woud van torens. Kijk maar naar de oude prenten, naar het zicht op Amsterdam vanaf het IJ. Zelfs valt op een enkele tekening de toren van de Nieuwe Kerk te zien die overigens nooit gebouwd is.
Ik kan mij herinneren dat ik als klein jongetje met mijn vader door de stad wandelde. We passeerden dan ook de Torensluis. Met een zekere droefheid in zijn stem vertelde hij mij dat daar ooit een prachtige toren gestaan had, de Jan Rodenpoortstoren, maar die was in 1829 gesloopt. Wat ik toen dacht weet ik nog precies: als ik later rijk ben, dan geef ik die toren terug aan de stad. De adembenemende schoonheid van een toren deed mij vergeten dat het arme gezin waar ik uit voortkwam niet direct een springplank was tot de rijkdom die nodig is om zo een project te entameren!
Lees hier verder over wat ik pas later begreep.
Paleis voor Volksvlijt op het Frederiksplein vóór de Nederlandsche Bank
In 1958 heb ik niet goed opgelet, toen besloten werd dat de Nederlandsche Bank op het Frederiksplein zou komen. Als 15 jarige hield ik me niet zo mee bezig met gemeentelijke politiek. Groot was de schrik tien jaar later, toen daar ineens een monster van een gebouw omhoog torende.
Verticale gevelbeplanting Stopera
Ooit wel eens van iemand gehoord dat de Stopera een mooi gebouw is? De operakant met de marmeren schaamschotten, daar kan men nog wel mee leven. Maar, de gemetselde lange, afgrijselijk saaie wanden van de stadhuiskant en de toneeltoren, het is allemaal een gruwel.
Vanaf het moment dat de tekeningen daarvoor gepresenteerd werden wisten we dat het nooit een goed gebouw zou worden. Toch bleven we, tegenstanders van dit monster, hopen: het gebeurt wel eens dat er rond een niet zo fantastisch gebouw een gewenning ontstaat. Bij de Stopera wilde en wil dat maar niet lukken. Het blijft een brok steen des aanstoots.
Ereschuld van de stad Amsterdam aan zijn burgers
We hoeven er weinig woorden aan vuil te maken: de Stopera, met name het Stadhuisgedeelte, is foeilelijk. Als het de bedoeling was dat dit het bij en in dit gebouw levendigheid troef zou worden, dan is dat hopeloos mislukt. Wat een vreugde is het dat het huidige stadsbestuur van Amsterdam daar verandering in wil brengen. Planoloog Guido Wallagh heeft de opdracht gekregen bij Amsterdammers ideeën te verzamelen hoe de Stopera tot een plek te maken die voor alle Amsterdammers betekenis krijgt. Dat doet hij voortreffelijk. Het maakt vrolijk te merken dat er honderden plannen opborrelen en hij en zijn team daar structuur aan gaan geven.
Fietser in het Wilde Westen – een stad kan ook aan succes ten onder gaan
Ik ben ontzettend boos. Mijn vriendin is op haar fiets onderste boven gereden door een andere fietser die dacht dat die op zaterdagmiddag, op de Munt, de finish van de Tour de France moest halen. Mijn vriendin leeft nog, en zo te zien en voelen, en te hopen, zullen de wonden en kneuzingen over een tijdje genezen zijn. Maar de schrik zit er goed in, en men kan zich afvragen hoe lang de oudere medemens zich in het centrum van Amsterdam nog op straat durft te wagen.
Sluit de Wallen af – beperk de toegang
In de Amsterdamse rosse buurt is het weer stervensdruk. Dat is niet goed voor het voorkomen van corona en het is dezelfde ellende waar bewoners van de Wallen jarenlang last van hadden. Door boa’s en politie valt er niet tegen op te boksen. Het enige dat kan helpen is de buurt afsluiten. Natuurlijk, bewoners en hun bezoekers mogen er gewoon door. Verder mogen er, in mijn voorstel om een getal te noemen, honderd mensen tegelijk binnenkomen. Als dat aantal vol is wordt het wachten of doorlopen geblazen. Als er tien uitgaan mogen er weer tien in. Het is een redelijk simpel toe te passen maatregel. Er wordt geen enkel recht van wie dan ook mee geschonden.
De Sprong over het IJ – de oplossing: bruggen en liften
Daar is ie weer: de Sprong over het IJ. Wethouder Hester van Buren houdt de boot een beetje af (Het Parool, 26 september 2022): er komen onderhandelingen met het Rijk, dus we kunnen nu nog niet beslissen. Dat is ook maar goed ook, zou ik zeggen.
Het lijkt me dat eerst de twee meest onzinnige varianten van tafel moeten. Dat zijn de brug en de tunnel. Zoals we weten, vergen beide zeer lange aanloop- en afdaalroutes, dus die kunnen alleen maar aangelegd worden waar bijna niemand woont. Als prestigeprojecten misschien wel leuk, maar of de bewoners aan beide oevers van het IJ ermee gediend zijn?