Even recapituleren. Het doel is Big Pharma buiten spel te zetten en toch te komen tot nieuwe medicijnen voor tal van nieuwe ziektes en aandoeningen. We stellen Onderzoekfondsen in, voorzien van heel veel geld. Die schrijven onderzoeksopdrachten uit waar laboratoria en andere onderzoeksinstituten op kunnen reageren. Wie het onderzoek toegewezen krijgt gaat aan de slag. De gegevens die uit zulk soort onderzoek voortkomen zijn vrij beschikbaar. Andere bedrijven gaan daar pillen, drankjes, vaccins en wat al niet van maken, tegen kostprijs, want de kennis staat hen vrijelijk ter beschikking. De medicijnen worden nu bij de apotheek verkocht voor een fractie van de huidige prijs. Bovenop dat bedrag komt een opcent. Dat geld gaat naar de Onderzoeksfondsen. Dit is in het kort wat ik op 12 mei 2021 in Het Parool schreef.
Maar dat roept natuurlijk veel vragen op. Er zijn beren op de weg. Het aardige van een groot stuk in een krant is dat men de hoofdmoot van zijn betoog kwijt kan, maar niet alles. Over de reeds door farmaceutische industrieën gepatenteerde kennis – die we broodnodig hebben – heb ik het volgende bedacht. Nationaliseren/ socialiseren in Sovjetstijl lijkt me om een aantal redenen niet de aangewezen weg. Wat er dus gedaan moet worden is: uitkopen, weliswaar onder dwang, maar wel uitkopen. Dat zal gesteggel geven over voor welk bedrag, maar daar valt uit te komen. Hoeveel jaar zouden patenten nog gelden; voor bepaalde patenten rekening houdend met de in het Doha akkoord toegestane dwanglicenties, enzovoort.
Uiteraard gaat dat om veel geld, maar dat valt makkelijk te betalen omdat, in mijn analyse, de medicijnen bij de apotheek substantieel goedkoper zijn geworden. Uiteraard moeten we er zeker van zijn dat de huidige farmaceutische industrieën, gecontroleerd, wel belasting betalen over de bedragen die ze dan binnen krijgen! Dat is iets wat ze nog moeten leren.
De Onderzoekscommissies gaan tenders uitschrijven. Uiteraard kunnen de huidige farmaceutische industrieën daar ook op inschrijven – waarom niet, ze hebben veel kennis in huis. Het grote verschil is dat ze betaald krijgen om het onderzoek en de testen uit te voeren en daarna is de verworven kennis vrij.
Wat ik voorstel kan alleen van start gaan als alle, of minstens een fors aantal Europese landen meedoen. Dat vraagt het nodige missiewerk, om het voorzichtig uit te drukken. De in Frankrijk, en ook in Duitsland en Zwitserland gevestigde farmaceutische industrieën zullen dit niet zwijgzaam laten gebeuren.
Maar stel dat we zo ver zijn dat Europa hiervoor in de startblokken staat, dan hebben we het free rider probleem. Leuk voor andere landen dat resultaten van farmaceutisch onderzoek, bij ons verricht, vrij beschikbaar zijn. Dus, vooralsnog moet die kennis ondergebracht worden in een commons, met strikte voorwaarden voor gebruik door derden.
Een ander vraagstuk is natuurlijk hoeveel geld in zulke Europese Onderzoeksfondsen gedeponeerd moet worden om te zorgen dat onderzoek voor de korte en lange termijn, voor diverse soorten ziektes en aandoeningen, ruim gefinancierd kan worden. Dat bedrag bepaalt hoe hoog de door mij voorgestelde opcenten op de medicijnen moet zijn die ons bij de apotheek overhandigd worden. Dat vraagt het nodige prospectieve economische onderzoek.
Belangrijk voor mij is dat de onderzoekscommissies op armslengte van de overheid functioneren.
Om een misverstand te voorkomen, in mijn voorstel komt er geen farmaceutische industrie in handen van de staat. Liever niet. Ieder laboratorium en onderzoeksinstituut, commercieel, universitair of anderszins kan reflecteren op de, door de commissies van de fondsen, uitgeschreven onderzoeksopdrachten. Dat is dus volop vrije mededinging. Het zou kunnen dat de onderzoekscommissies besluiten voor het onderzoek naar een medicijn, vaccin of anderszins voor een bepaald ziektebeeld het onderzoek aan een paar gegadigden te gunnen die een verschillende onderzoeks-insteek hebben.
Een van de vele voordelen van mijn voorstel is dat alle uit die onderzoekingen voortkomende kennis vrij beschikbaar is, ook die van de mislukkingen. Dat is een fundamenteel verschil met de huidige situatie dat heel veel gepatenteerde kennis door de farmaceutische industrieën juist niet gebruikt wordt. Als samenleving doen wij onszelf daarmee tekort.
De econoom Joseph Stiglitz vergelijkt wat wij bij de apotheek betalen als een belasting: je moet het overgeprijsde medicijn wel kopen, er is geen of nauwelijks een alternatief. En dan geldt: no taxation without representation. In mijn benadering breng ik die representation voluit voor het voetlicht: met onze opcenten vullen wij zelf de Onderzoeksfondsen waar mensen uit de medische hoek en uit andere segmenten van de samenleving zelf beslissen voor welk ziektebeelden die gelden worden ingezet.
Ziehier enkele punten die ik uiteraard in mijn Parool-artikel niet kwijt kon. Ik ben er zeker van dat er nog enkele andere beren zich op de weg zullen voordoen!