Nu er een Verdrag gesloten is tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk begint het nadenken over de consequenties. Eén van de vele punten die, zo lijkt het, nauwelijks gepreciseerd is, is de arbitrage. Het is de bedoeling dat normen en standaarden voor allerlei soorten producten niet al te ver uiteen lopen. Voorkomen moet worden dat de ene partij een concurrentievoordeel verwerft boven de andere door, bijvoorbeeld, het scheppen van gunstiger voorwaarden voor producerende bedrijven.
Men kan ervan uitgaan – en daar is het Verdrag realistisch over – dat er meningsverschillen zullen ontstaan, uitmondend in handelsconflicten. Om die in goede banen te leiden komt er iets als een Hof van Arbitrage. Als ik me niet vergis is het rijkelijk vaag hoe die samengesteld zal worden, wat de competentie is en wat de normen zijn om aan de hand daarvan te oordelen, los van de vraag waarom niet de gang naar de gewone rechters verkozen is. Dat laatste wilden we toch in de toekomst voor alle handelsverdragen, en niet meer die speciale ondoorzichtige dispute settlement mechanisms, die rare vormen van rechtspraak?
De vraag is nu, hoe die arbitrage eruit gaat zien. Zoals gezegd, in het Verdrag wordt ervan uitgegaan dat de E.U en het V.K. in regelgeving niet te ver van elkaar mogen afwijken. Maar dan dringt zich meteen de vraag op, wiens standaard is dan de ware? Een voorbeeld: de indruk bestaat dat het Verenigd Koninkrijk landbouwsubsidies niet meer gaat geven op basis van grootte van het land waar een boer over beschikt, maar gebaseerd op hoe goed de boeren voor hun dieren en voor de natuur gaan zorgen. Als dat zo zou zijn, dan komt er een substantieel verschil in landbouwpolitiek, en handelsvoorwaarden voor agrarische producten, tussen de E.U. en het V.K.
Wat gaat er dan gebeuren? Moet de Europese Unie dan haar, inderdaad waanzinnige landbouwpolitiek opgeven en bewegen naar de Engelse standaarden, of andersom? Het eerste lijkt me te verkiezen: behandeling van dieren en milieu als norm. Boerenslimheid? Kortom, als er vergeleken moet worden, gaan de normen dan omhoog of omlaag? En dat niet alleen voor landbouw. Ik kom er niet uit. Dat ik er niet uitkom, kan gebeuren, het is wel lastig als in het Verdrag onhelderheid troef is. Dat vraagt om problemen.