Toen staatssecretaris Vermeend in 2001 het fictief rendement invoerde was dat voor heel veel mensen gunstig: ze betaalden aanzienlijk minder belasting dan als ze aangeslagen waren op het reële rendement.
Als de Hoge Raad in haar grote wijsheid iets wil herstellen voor mensen die de afgelopen jaren meer belasting betaald hebben dan strookt met het rendement dat ze recentelijk maakten, dan zou de Hoge Raad consequent moeten zijn. Dat zou betekenen dat de Belastingdienst langs moet gaan bij die mensen die, door het fictieve rendement, jarenlang – van 2001 tot 2017 – meer rendement maakten dan waarvoor ze fictief aangeslagen werden. Die hebben dus te weinig betaald. Ik hoor het Vermeend nog zeggen: velen betalen eigenlijk minder dan zou moeten, maar ze betalen in ieder geval.
Het is van tweeën één. Of de maatregel van Vermeend was onzin en we gaan geld ophalen bij de te weinig betalers en terug geven aan de te veel betalers. Of, we zeggen: van nu af aan gaan we het anders doen, en we gaan niet teruggeven en ook niet met terugwerkende kracht innen (maar hoge vermogens uiteraard fors belasten). Gezien de capaciteit van de Belastingdienst gaat de voorkeur er naar uit om met een schone lei te beginnen. Geld ophalen en teruggeven – en dat over een periode van twintig jaar – is onbegonnen werk.
De keuze die nu gemaakt is – wel teruggeven en niet ophalen – is niet billijk, lijkt mij. Is het juridisch haalbaar wat ik voorstel? Uiteraard wel: De rechter doorbreekt de spelregel dat je naderhand op zich geen ander tarief gaat hanteren. Als dat vals spelen voor terugbetalen wel kan, dan kan die spelregel ook doorbroken worden voor alsnog innen.
Het zou misschien wel eens zo kunnen zijn dat de schatkist meer binnen krijgt dan er nu terugbetaald moet worden als er over de periode van 2001 tot 2017 te weinig betaalde belasting alsnog geïnd wordt. Als dit in de discussie gebracht wordt, dan piepen de mensen die nu de rechtszaak gewonnen hebben misschien minder hard. Want dan zouden ze zelf de rekening over 2001 tot 2017 alsnog gepresenteerd krijgen.