Alsof het zó is dat Oekraïne lid mag worden van de Europese Unie, als het een beetje meer z’n best doet. Het ontwerpadvies van de Commissie doet vermoeden dat de poort nu wagenwijd open staat voor het gekwelde land. Maar, er wordt één cruciaal punt vergeten: is de Europese Unie er überhaupt klaar voor om nieuwe lidstaten te ontvangen? Het antwoord is zonneklaar: in geen velde of wege. Tot nu toe wordt de EU verlamd in haar ontwikkeling doordat wezenlijke besluiten genomen moeten worden met unanimiteit van stemmen. Daar gaat het nu al grootschalig mis. Stelt men zich voor, nog meer landen erbij – dat worden dan ook enkele piepkleine landen in de Balkan –, en de Europese Unie is volstrekt onbestuurbaar. Al die lidstaten, dus ook Oekraïne, kunnen voortdurend op de rem trappen. Voordat er ook maar gedacht kan worden over uitbreiding moet eerst de unanimiteit van tafel.
Men kan natuurlijk wel denken dat Oekraïne, als het aan nog een paar voorwaarden voldoet, klaar is voor toetreding. Dat kan niet waar zijn. Een door en door corrupt land is niet van de ene op de andere dag brandschoon. Hebben we niet de zure lessen geleerd van bijvoorbeeld Bulgarije en Roemenië? Op papier leek alles piekfijn in orde, tot de aap uit de mouw kwam dat de rechtsstaat er belabberd bij staat en corruptie helemaal niet uitgebannen is. Een punt van niet gering belang is: wie gaat die uitbreiding betalen? Een land als Oekraïne, met veel inwoners, zou recht hebben op gelden uit de diverse fondsen. Het enthousiasme om het budget van de EU aanzienlijk te verhogen is binnen de huidige lidstaten van de Unie gering. Dus moeten de nu gelden-ontvangende landen inleveren.
Men hoeft geen profeet te zijn om te weten dat dit niet op applaus zal kunnen rekenen. Hoe komt de Europese Commissie er toe om kennelijk luchthartig te doen over zo een majeure kwestie? Kennelijk is de aandrift om Oekraïne deel te laten uitmaken van de Europese Unie zo groot dat al deze bezwaren gewoon niet genoemd worden. Die aandrift lijkt me echter buitengewoon onverstandig. Gezegd zijnde dat de aanval van Rusland op Oekraïne crimineel is, moeten we vervolgens geopolitiek leren na te denken. Vanaf 1989 heeft Rusland bij voortduring duidelijk gemaakt dat het een omsingeling door de Westerse landen bedreigend vindt. Toch is het gebeurd, met de uitbreiding van de NAVO, en de omfloerste toezegging aan Oekraïne dat het ook deel kan uitmaken van de club.
Ook een uitbreiding van de Europese Unie met Oekraïne als nieuwe lidstaat zal in Moskou als een rode lap op de stier werken. Wij kunnen wel zeggen: wij als westen vormen helemaal geen gevaar, maar dat gaat voorbij aan het feit dat de andere partij – in dit geval Rusland – dat wel zo ziet en ervaart, en misschien niet helemaal ten onrechte; wie weet?
Geopolitiek denken impliceert je te verplaatsen in de beweegredenen van de andere partij. Dat zou er toe kunnen leiden dat er begrip zou kunnen ontstaan voor de afkeer in Rusland van westerse gebiedsuitbreiding richting Rusland, of dat door de NAVO, of door de Europese Unie is.
In ieder geval kan er naar gehandeld worden om Rusland niet nog meer te provoceren dan met de niet verstandige uitbreiding van de NAVO al is gebeurd.
Oekraïne is er beter van af als het een neutraal land wordt. Voor de vrede in Europa zou dat een zegen zijn.