Laten simplificerend rechts en écht links met elkaar het gesprek aangaan
Inleiding
In de dagen na de verkiezingswinst van Donald Trump in 2016 was ik niet de enige die uit het lood geslagen was. Om de draad weer op te pakken ben ik gaan analyseren wat er eigenlijk gebeurd was en hoe we daarop zouden moeten reageren. Dat resulteerde in het essay Trump is not the only problem … Solutions for an unfair world. In het Nederlands getiteld: Bittere tranen, goede moed. Er is meer aan de horizon dan Trump en dat is pas ècht gevaarlijk.
Aan dat “meer aan de horizon” heb ik door de jaren heen verschillende beschouwingen gewijd. Zo stel ik voor dat simplificerend rechts en écht links met elkaar het gesprek aangaan.
Van een ander kaliber is mijn waarneming dat de Veiligheidsraad van de VN te vaak niet tot besluiten kan komen doordat, bijvoorbeeld, een van de Permanente Leden neen zegt. In het geval van een naderende wereldbrand kan dat fnuikend uitpakken. De Resolutie Uniting for Peace, van het begin van de jaren ’50 van de vorige eeuw geeft de Algemene Vergadering van de VN – dus de vergadering van alle landen – de macht om beslissend op te treden, in theorie. Kan dat mechanisme versterkt worden? Nu Rusland eind februari 2022 ten oorlog getrokken is tegen Oekraïne, en het zeker is dat de Veiligheidsraad onmachtig is, is er meer reden ooit om Uniting for Peace te activeren en de de oorlog en het beëindigen van de oorlog over te hevelen naar de Algemene Vergadering van de VN. Dit betoog ik in een opinieartikel in de Volkskrant van 1 maart 2022.
Over Irak en Iran heb ik mijn gedachten laten gaan. Waarom hebben we ons mee laten slepen in de heilloze oorlog tegen Irak? En hoe is er druk op ons uitgeoefend om ten strijde te trekken tegen Iran? Wat we ook van Poetin en zijn Rusland vinden, wapengekletter is niet verstandig. Er is reden genoeg om serieus met hem het gesprek aan te gaan, hoe moeilijk dat ook zal zijn.
Opzienbarend is misschien mijn positie dat Nederland niet moet deelnemen aan Vredesmissies van de VN. Waarom niet? In Den Haag is het Internationaal Strafhof gevestigd. Op zich heeft dat niets met Nederland te maken, maar de schijn moet voorkomen worden dat Nederland partijdig lijkt te zijn. Laat Nederland het geld van Vredesmissies steken in het versterken van Den Haag als mondiale hoofdstad van het internationale recht.
Op zich ben ik republikein, maar zolang het koningshuis z’n rol naar behoren vervult, ga ik geen campagne voeren voor een Republiek. De houding van de koninklijke familie inzake de zaak Zorregueta – vader, c.q. schoonvader van het huidige koninklijke paar – maakte het voor mij wel erg moeilijk om in hen mijn staatshoofd te zien.
Van een andere orde is het vraagstuk van migranten. Mensen die voor hun lijf en leden moeten vrezen moeten hier opgevangen worden, zegt het VN Vluchtelingenverdrag, en dat is iets wat we moeten omarmen. Maar om dat belangrijke verdrag staande te houden moeten we rigoureus mensen die om andere redenen Europa illegaal willen binnenkomen, bijvoorbeeld voor hun economische positie, tegenhouden, ook op zee.
Een mondiale kwestie waar we allemaal last van hebben is de Covid 19 pandemie. Die brengt ons tot een weinig geëxploreerd, maar wel zeer urgent, internationaal juridisch vraagstuk. Dat is: het beleid, of ontbreken van beleid, van een bepaald land kan verstrekkende gevolgen hebben voor de hele wereld. Kan de wereld daar recht over spreken? Gesteld dat het waar is dat de pandemie zich door onvoorzichtigheid in China heeft kunnen verspreiden, tot ver over z’n grenzen, kunnen de Chinese leiders daar strafrechtelijk voor aansprakelijk gesteld worden?
Het is een mooie vraag, maar dat gaat niet gebeuren. Valt het onder de competentie van het Internationaal Strafhof? Daar valt iets voor te zeggen, maar relevanter is dat niemand zich kan voorstellen dat de president van China in Den Haag terecht zal staan voor het Internationaal Strafhof. Dit bracht me op de gedachte van een Internationaal Tribunaal. Bij nader inzien moet ik toegeven dat China in de beklaagdenbank zetten weinig productief is. Vandaar dat ik onder mijn artikel de link afdruk naar een analyse van Branko Milanovic: laten we eraan werken dat er een gezamenlijk mondiaal onderzoek komt naar wat er allemaal fout is gegaan. Zelfs zo een onderzoek komt nog niet op gang, niet alleen omdat China zoiets pas wil als de hele pandemie over is.
Het was niet alleen het streven van mijzelf om de pandemie – dat wil zeggen diegenen die nalatig waren in optreden – op z’n minst voor een strafrechter te brengen. Er waren velen met mij die daarop zinspeelden, overigens om nogal verschillende redenen. Ook in deze zaak blijkt alweer hoe zwak het internationaal strafrecht ontwikkeld is.
Teksten en analyses
- Bittere tranen, goede moed
- Trump is not the only problem … solutions for an unfair world
- Een gewaagd voorstel
- Uniting for peace: General Assembly U.N. must take the lead
- Uniting for Peace, ook voor oorlog in Oekraïne
- Oorlog in Oekraine
- Parlementaire enquête Irak
- Mee in oorlog tegen Iran?
- Probeer Poetin te begrijpen om oorlog te voorkomen
- Den Haag hoofdstad Internationaal recht – dus geen deelnamen Nederland aan vredesmissies
- Koningspaar schiet in moreel opzicht tekort
- Grenzen zijn er om te bewaken, ook op zee
- Dood door schuld: Xi Jinping
- Begin een nieuwe Europese Unie
Bittere tranen, goede moed
Laten we vooral bedenken dat Donald Trump meer de katalysator is van de oplopende spanningen in de wereld dan dat hij er de oorzaak van is.
Ziedaar, enkele uitdagingen. Allereerst is het van de hoogste urgentie dat simplificerend rechts en echt links met elkaar het gesprek aangaan, ondanks eerdere wederzijdse verketteringen.
Waarom? Beide flanken van het politieke spectrum begrijpen dat wij als burgers door de voortdenderende mondialisering onze greep op onze levensomstandigheden verliezen, en dat daar fundamenteel iets aan gedaan moet worden.
Trump is not the only problem … solutions for an unfair world
Let’s be aware of the fact that Donald Trump is the catalyst of the mounting tensions in the world, and not so much the cause of it. Here are some challenges. In the first place it is very important that the simplifying right and the veritable left will start a conversation, in spite of mutual denunciations.
Why? Because both extremes of the political spectrum understand that we as citizens are loosing our grip on our circumstances as a result of the ongoing globalisation, and that something fundamental needs to be done about this.
Een gewaagd voorstel
Nu we verlost raken van de Amerikaanse betutteling staan we in Europa op een tweesprong. We moeten en kunnen kiezen: òf we gaan door op het pad van voortgaande neoliberale mondialisering, van deregulering van markten, van verdere privatisering van wat door de jaren heen aan publieke diensten en voorzieningen is opgebouwd, en laten het economisch mondiale speelveld over aan transnationale ondernemingen.
Uniting for peace: General Assembly U.N. must take the lead
De weg naar de invasie in Irak, leidend tot de Tweede Golfoorlog, was geplaveid met leugens en bedrog. Om Irak binnen te vallen, om deze actie tegen een andere mogendheid gelegitimeerd te krijgen, had de VS de instemming nodig van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, en minstens unanimiteit bij de Permanente Leden van de Raad. Die was er niet. Ondanks dat wilde de VS het minimale dat er aan internationaal recht bestaat schenden en ten oorlog trekken tegen Irak. Dat zou een bedreiging vormen voor de wereldvrede – en dat was het ook, zo zou later blijken. De Veiligheidsraad was onmachtig om de VS te stoppen. De urgente vraag deed zich dus voor, welke internationale instantie zou wel het gezag en de macht hebben om de VS af te houden van haar onzalige voornemen? Tijdens mijn studie politicologie had ik bij het onderdeel internationale betrekkingen gehoord over de Resolutie Uniting for Peace van 3 november 1950. Zou die een uitkomst bieden voor de impasse die ontstaan was in de Veiligheidsraad en die de wereldvrede bedreigde?
Uniting for Peace, ook voor oorlog in Oekraïne
Voordat in Oekraïne de oorlog compleet wordt heeft het zin te zoeken naar wegen die mogelijk wel tot vrede leiden. Daarvoor zou Uniting for Peace kunnen dienen. Dat is Resolutie 377 A van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van 3 november 1950. Daarin wordt geconstateerd dat het kan gebeuren dat de Veiligheidsraad door een veto van een van de Permanente Leden in een impasse komt te verkeren: waar bijgedragen zou moeten worden aan het tot stand brengen van vrede, laat de Raad het afweten.
Nu de Veiligheidsraad anno 2015 ten aanzien van heel veel kwesties niet meer het orgaan is waar de wereld zijn hoop op kan vestigen, ligt het voor de hand te denken aan Uniting for Peace. Immers, het tweede lid daarvan zegt duidelijk: als de Veiligheidsraad er niet in slaagt zijn verantwoordelijk ten aanzien van alle lidstaten van de VN na te komen, dan ontslaat dat de leden van de Algemene Vergadering niet van hun verplichtingen en de Verenigde Naties niet van zijn verantwoordelijkheid onder het Charter om internationaal vrede en veiligheid te handhaven. Laat de Algemene Vergadering van de VN dus nu haar verantwoordelijkheid nemen. Laten landen die misschien iets verder van het conflict in Oekraïne af staan hun wijsheid en bemiddelingscapaciteit in het spel brengen.
Oorlog in Oekraine
Betrek de Algemene Vergadering van de VN bij het zoeken naar een vredesinitiatief voor Oekraïne
De VN-Veiligheidsraad bijeen op 27 februari. Er werd besloten tot een speciale zitting van de Algemene Vergadering over de Oekraïne-crisis. AFP
In de oorlog van Rusland tegen Oekraïne lijken de Verenigde Naties machteloos te staan, omdat Moskou een veto heeft in de Veiligheidsraad. Maar er is een uitweg, die ook voor de VN als organisatie heilzaam kan zijn.
Het is mooi dat de we de Verenigde Naties hebben waar, onder meer, conflicten tussen landen tot een oplossing kunnen worden gebracht. We weten al te goed dat dat vaak niet werkt. Met de oorlog van Rusland tegen Oekraïne is het uitgesloten dat de hoeder van vrede, de Veiligheidsraad, iets als een vredesproces op gang kan brengen. Elk voorstel in die richting zal door Rusland met njet worden beantwoord en ook China lijkt niet happig om de rol van vredestichter op zich te nemen. Dus is de wereldgemeenschap onmachtig om de wapens tot rust te brengen? Daar lijkt het wel op. Toch is de vraag urgent: is er geen andere uitweg om een soort van vredesinitiatief voor Oekraïne op gang te brengen?
Lees mijn opinie in de Volkskrant van 1 maart 2022 hier verder.
Parlementaire enquête Irak
Voorlopig zullen de Britten niet precies weten hoe hun land in de oorlog tegen Irak verzeild is geraakt. Het Britse Lagerhuis heeft ruim een week geleden met een kleine meerderheid een parlementaire enquête naar dit netelige onderwerp verworpen. Maar dat die enquête er ooit – en misschien sneller dan Tony Blair lief is – zal komen staat voor iedereen vast. In de Verenigde Staten lijkt het, na de overwinning van de Democraten, geen vraag meer te zijn dat er een nationaal zelfonderzoek zal komen. De strijd zal ontbranden over welke onderste steen boven moet, c.q. mag komen.
Mee in oorlog tegen Iran?
Het is geen geheim dat de Verenigde Staten aansturen op een gewapend conflict met Iran. Het is wel een geheim wat Nederland in dat geval zal doen. Zal onze premier Balkenende dan verklaren dat hij betrouwbare informatie heeft over het gevaar – wat voor gevaar dan ook – dat Iran voor onze nationale veiligheid oplevert? Horen we uit zijn mond dan, wat ons bekend in de oren moet klinken, dat deze oorlog voor een rechtvaardige zaak gestreden wordt? Na Irak heeft hij hier enige ervaring mee.
Probeer Poetin te begrijpen om oorlog te voorkomen
Laten we er vanuit gaan dat Vladimir Poetin een even verschrikkelijk politiek leider is als George Bush was, die zonder mandaat van de Verenigde Naties Irak binnenviel en vervolgens geen wapens van massa-destructie vond. Dat neemt niet weg dat het zinvol is om de woorden en daden van Poetin in alle nuchterheid te analyseren en daar niet meteen met de NATO in de aanslag op te reageren. Als daarmee een nieuwe Wereldoorlog voorkomen kan worden, dan is dat geen overdadige luxe.
Den Haag hoofdstad Internationaal recht – dus geen deelnamen Nederland aan vredesmissies
Het “verhitte” debat over de troepenuitzending naar Afghanistan kan tot een simpel einde gebracht worden door te besluiten dat Nederland nooit en te nimmer meer vredesmissies op pad stuurt. Waarom? Niet omdat ons land tegen vrede zou zijn en ook niet tegen hulptroepen om daar een handje bij te helpen, waar ook ter wereld. De reden moet zijn dat Nederland een andere rol te vervullen heeft in de processen om vrede in de wereld tot stand te brengen. Ons land geeft gastvrijheid aan het Internationaal Strafhof, het Internationaal Gerechtshof, en voor zolang dat duurt het Joegoslavië Tribunaal. Den Haag is daarmee de hoofdstad van het internationale recht.
Koningspaar schiet in moreel opzicht tekort
De indrukwekkende documentaire van Matte Mourik, getiteld De dwaze zoon, over Zorregueta heeft me opnieuw aan het denken gezet. De vader van Matte was de diplomaat en dichter Maarten Mourik, die in z’n eentje aanhangig maakte dat de vader van Maxima als minister van landbouw, de voornaamste economische sector van Argentinië, geweten moet hebben dat ruim dertigduizend mensen tijdens de dictatuur vermoord zijn, en dus daarmee mede verantwoordelijk is voor die gruweldaden.
Grenzen zijn er om te bewaken, ook op zee
Ook Jesse Klaver beseft het, en ik citeer hem letterlijk: “De buitengrenzen van Europa moeten veel strenger bewaakt worden.” Dat is interessant: als hij zijn eigen uitspraak letterlijk genomen had was de formatie-schipbreuk waarschijnlijk niet nodig geweest. Wat is het nu het geval? Een deel van de buitengrenzen van Schengen, want daar heeft hij het over, loopt door de Middellandse Zee. Ook daar moet de grens dus veel beter bewaakt worden.
Dood door schuld: Xi Jinping
De kop boven een artikel van Jan van der Putten in de Groene Amsterdammer van 27 februari luidde: Dood door schuld. Het artikel gaat er onder meer over dat de top van de Chinese overheid het bestaan van het coronavirus gedurende enkele weken willens en wetens niet alleen ontkend heeft maar ook actief klokkenluiders heeft tegengewerkt. Als er meteen alert gereageerd was, dan was het goed mogelijk geweest het virus in en rond Wuhan in te dammen. Maar helaas, in het China van de Grote Leider Xi Jinping is er geen plaats voor verontrustende berichten en moest de doofpot zijn werk doen.
Begin een Nieuwe Europese Unie
Nu het principe van de unanimiteit van stemmen binnen de Europese Unie niet eens meer een obstakel, maar door het veto van Hongarije en Polen de bijl aan de wortel van de Unie is, is het de hoogste tijd om na te denken hoe af te geraken van die unanimiteit. De enige manier daarvoor is eigenlijk dat de 25 andere landen uit de Unie treden en een Nieuwe Europese Unie oprichten waar gestemd wordt met gekwalificeerde meerderheid.
Lees hier verder op Joop, de site van BNNVARA.